Στις 11 Ιουνίου 2019 δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α.Φ. 95 ο νέος Ποινικός Κώδικας(NOMOΣ 4619/2019) οι διατάξεις του οποίου θα ισχύουν από 1ης Ιουλίου 2019. Ολόκληρος ο Νέος Ποινικός Κώδικας: (ΕΔΩ). Πρόκειται για μια ριζική αναθεώρηση, μετά από εβδομήντα χρόνια (ο προηγούμενος Κώδικας τέθηκε σε ισχύ το 1951), σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη αναθεώρηση και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας αλλάζει το τοπίο στην απόδοση Δικαιοσύνης.
Το επίπεδο και το πρόσημο των αλλαγών που θεσπίστηκαν θα φανεί φυσικά στην πράξη, όταν από την εφαρμογή των νέων διατάξεων θα φανεί τι πραγματικά και πόσο αλλάζει.
Με δεδομένο ότι τα τροχαία ελάχιστα και μόνον για πρόσκαιρη (αληθινή ή υποκριτική) συγκίνηση απασχολούν την ελληνική κοινωνία και το πολιτικό προσωπικό, κάποιες διατάξεις που αφορούν τα τροχαία εγκλήματα και περιλαμβάνονται στον νέο Π.Κ. δεν γνώρισαν την παραμικρή δημοσιότητα. Ίσως έτσι να ήταν καλύτερα και δεν εμφανίστηκε όπως συνήθως την τελευταία στιγμή κάποιο χέρι να τις πετσοκόψει και αυτές.
Blue-II, Joan Miro 1961
Σημαντικό: σύμφωνα με τους νομικούς κανόνες, ο νέος Κώδικας, όπου προβλέπει βαρύτερες ποινές δεν μπορεί να εφαρμοστεί αναδρομικά, δηλαδή σε εγκλήματα που έχουν τελεστεί πριν την 1η Ιουλίου 2019. Γι αυτά η εκδίκαση τους θα γίνει με βάση των παλιό Κώδικα. Αν με το νέο Κώδικα προβλέπονται ελαφρότερες ποινές τότε αυτό θα ισχύσει και για τα παλαιότερα εγκλήματα. Απ ότι έχει υποπέσει στην αντίληψη μας μέχρι σήμερα, οσον αφορά στα τροχαία εγκλήματα οι προβλεπόμενες ποινές είναι σε όλες τις περιπτώσεις βαρύτερες απ ότι στο παρελθόν άρα θα ισχύσει το πρώτο σκέλος.
Τι αλλάζει από 1ης Ιουλίου σε σχέση με τα τροχαία;
Με βάση την νέα διαίρεση των πλημμελημάτων σε ελαφριά (προβλεπόμενη ποινή μέχρι τρία χρόνια) και βαριά (ποινή πάνω από τρία χρόνια), όλες οι ποινές πάνω από τρία χρόνια θα εκτίονται κανονικά. Δεν θα υπάρχει ούτε αναστολή ούτε εξαγορά. Αν έχουμε καταλάβει σωστά υπό όρους, μέρος της ποινής (όχι όλη) θα εκτίεται με την μορφή κοινωνικής υπηρεσίας.
Αυτό σημαίνει ότι ανεξάρτητα από τον αν η δίωξη που θα ασκηθεί θα είναι σε βαθμό πλημμελήματος αν η ποινή που θα επιβληθεί είναι πάνω από τρία χρόνια ο δράστης θα εκτίει την ποινή του. Αυτή είναι μια σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με τα μέχρι σήμερα ισχύοντα όπου για ποινές φυλάκισης μέχρι πέντε ετών για ανθρωποκτονία «από αμέλεια» ή και μεγαλύτερες για πολλαπλά πλημμελήματα μπορούσε να δοθεί αναστολή ή και να εξαγοραστούν.
Δύο σημαντικά άρθρα, 290 & 290
Δύο άρθρα με σημαντικές αλλαγές που θεσπίζουν αυστηρές ποινές σε ορισμένες περιπτώσεις είναι το 290 που α φορά στις Επικίνδυνες παρεμβάσεις στην οδική συγκοινωνία και το 290Α που αναφέρεται στην επικίνδυνη οδήγηση. Το πρώτο απ αυτά που αφορά και στην τοποθέτηση παροδίων εμποδίων (όπως οι διαφημιστικές πινακίδες) προβλέπει ποινές κάθειρξης έως δέκα ετών σε περίπτωση πρόκλησης βαριάς σωματικής βλάβης, πάνω από δέκα έτη για πρόκληση θανάτου και μέχρις ισόβια για πρόκληση μεγάλου αριθμού θανάτων.
Οι ίδιες ποινές προβλέπονται αντίστοιχα και στο άρθρο για την Επικίνδυνη οδήγηση αν προκληθούν σοβαρός τραυματισμός, θάνατος ή θάνατοι από οδηγό που «οδηγεί όχημα μολονότι δεν είναι σε θέση να το πράξει με ασφάλεια εξαιτίας της κατανάλωσης οινοπνεύματος ή χρήσης ναρκωτικών ουσιών ή λόγω σωματικής ή πνευματικής εξάντλησης, ή οδηγεί όχημα σε εθνικές ή περιφερειακές οδούς αντίστροφα στο ρεύμα της εκάστοτε κατεύθυνσης ή σε πεζοδρόμους, πεζοδρόμια ή πλατείες, ή οδηγεί όχημα που είναι τεχνικά ανασφαλές ή με ανασφαλή τρόπο φορτωμένο ή προβαίνει κατά την οδήγηση σε επικίνδυνους ελιγμούς ή μετέχει σε αυτοσχέδιους αγώνες».
Ποινές σε τέτοια επίπεδα θεσπίζονται για πρώτη φορά. Παραθέτουμε αναλυτικά τα δύο άρθρα (τα έντονα γράμματα δικά μας).
Άρθρο 290
Επικίνδυνες παρεμβάσεις στην οδική συγκοινωνία
- Όποιος διαταράσσει την ασφάλεια της συγκοινωνίας στους δρόμους:
α) με καταστροφή, βλάβη ή μετακίνηση εγκαταστάσεων ή οχημάτων,
β) με τοποθέτηση ή διατήρηση εμποδίων,
γ) με αλλοίωση σημείων ή σημάτων ή με τοποθέτηση ή διατήρηση εσφαλμένων σημείων ή σημάτων, ή
δ) με άλλες, εξίσου επικίνδυνες για την ασφάλεια της συγκοινωνίας πράξεις, τιμωρείται:
αα) με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή αν από την πράξη προέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα,
ββ) με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν από την πράξη προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο,
γγ) με κάθειρξη έως δέκα έτη αν στην περίπτωση των στοιχείων α΄ ή β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη άλλου ή προκάλεσε βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις,
δδ) με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν στην περίπτωση του στοιχείου β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.
- Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούμενης παραγράφου προκαλεί από αμέλεια τη διατάραξη της ασφάλειας της συγκοινωνίας από την οποία προέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα ή για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή.
Άρθρο 290Α
Επικίνδυνη οδήγηση
- Όποιος κατά τη συγκοινωνία στους δρόμους ή στις πλατείες:
α) οδηγεί όχημα μολονότι δεν είναι σε θέση να το πράξει με ασφάλεια εξαιτίας της κατανάλωσης οινοπνεύματος ή χρήσης ναρκωτικών ουσιών ή λόγω σωματικής ή πνευματικής εξάντλησης, ή
β) οδηγεί όχημα σε εθνικές ή περιφερειακές οδούς αντίστροφα στο ρεύμα της εκάστοτε κατεύθυνσης ή σε πεζοδρόμους, πεζοδρόμια ή πλατείες, ή οδηγεί όχημα που είναι τεχνικά ανασφαλές ή με ανασφαλή τρόπο φορτωμένο ή προβαίνει κατά την οδήγηση σε επικίνδυνους ελιγμούς ή μετέχει σε αυτοσχέδιους αγώνες, τιμωρείται, αν δεν προβλέπονται βαρύτερες κυρώσεις σε άλλες διατάξεις:
αα) με φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή αν από την πράξη προέκυψε κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα,
ββ) με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν από την πράξη προέκυψε κίνδυνος για άνθρωπο,
γγ) με κάθειρξη έως δέκα έτη αν στην περίπτωση των στοιχείων α΄ ή β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη ή προκάλεσε βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις,
δδ) με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν στην περίπτωση του στοιχείου β΄ η πράξη είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο άλλου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη.
- Όποιος στις περιπτώσεις της προηγούμενης παραγράφου οδηγεί επικίνδυνα από αμέλεια και από την πράξη του αυτή προέκυψε κοινός κίνδυνος για ξένα πράγματα ή για άνθρωπο, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή. Και η εγκατάλειψη θύματος;
Η νέα διατύπωση του άρθρου 306 του ΠΚ για την έκθεση, διαφοροποιείται από την προηγούμενη αφαιρώντας το στοιχείο της πρόθεσης για αυτούς που εγκαταλείπουν αβοήθητα τα θύματα τους. Παρότι δίνει τη δυνατότητα επιβολής μικρότερων ποινών (κάθειρξης σε περίπτωση θανάτου) αν εφαρμοστεί από το δικαστικό σώμα και για τους οδηγούς θα διαφοροποιήσει συνολικά όλο το πλαίσιο αντιμετώπισης.
Οπωσδήποτε η μη κατάργηση του άρθρου 43 του ΚΟΚ για την εγκατάλειψη θα εξακολουθεί να δημιουργεί σύγχυση και δινομία που θα αποβεί προς όφελος των δραστών.
Παραθέτουμε το νέο και το παλιό άρθρο για την Έκθεση εδώ:
Άρθρο 306 – Νέος Π.Κώδικας (1/7/2019)
Έκθεση
- Όποιος εκθέτει άλλον και έτσι τον καθιστά αβοήθητο, καθώς και όποιος αφήνει αβοήθητο ένα πρόσωπο που το έχει στην προστασία του ή που έχει υποχρέωση να το διατρέφει και να το περιθάλπει ή να το μεταφέρει, ή ένα πρόσωπο που ο ίδιος υπαίτια τραυμάτισε, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.
- Αν η πράξη προκάλεσε στον παθόντα: α) βαριά σωματική βλάβη, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών, β) θάνατο, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη.
Αρθρο 306 – Παλαιός Π. Κώδικας (1/1/51) αντι επιλόγου
- Όποιος εκθέτει άλλον και έτσι τον καθιστά αβοήθητο, καθώς και όποιος με πρόθεση αφήνει αβοήθητο ένα πρόσωπο που το έχει στην προστασία του ή που έχει υποχρέωση να το διατρέφει και να το περιθάλπει ή να το μεταφέρει, ή ένα πρόσωπο που ο ίδιος το τραυμάτισε υπαίτια, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.
- Αν η πράξη προκάλεσε στον παθόντα: α) βαριά βλάβη στην υγεία του, επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα ετών·β) το θάνατό του, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον έξι ετών.
Αντι επιλόγου
Οι θεσπιζόμενες αλλαγές στο νέο ΠΚ σε σχέση με τα τροχαία εγκλήματα μπορούν να αποδειχθούν σημαντικές και να σταματήσουν ένα καθεστώς δεκαετιών ατιμωρησίας. Ωστόσο αυτό μένει να αποδειχθεί. Υπάρχουν σημαντικές παραλείψεις αλλά και σημαντικά ζητήματα που αφήνονται στην κρίση των δικαστικών αρχών που κατά τη γνώμη μας δεν είναι καθόλου βέβαιο πως θα ακολουθήσουν επίσης μια κατεύθυνση αλλαγής αντιμετώπισης του τροχαίου εγκλήματος.
Οι αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα επίσης θέτουν επιτακτικά θέμα αλλαγής και του Κ.Ο.Κ. ενός νομοθετήματος που εμπλουτίζεται διαρκώς με αντιφατικές τροπολογίες και που άρθρα του οποίου είναι σε ευθεία σύγκρουση με ανάλογα άρθρα του Ποινικού Κώδικα. Μια συζήτηση γι αυτό πρέπει να ξεκινήσει από Μηδενική βάση με συμμετοχή όλων των συναρμόδιων υπουργείων (Προστασίας του Πολίτη, Δικαιοσύνης, Μεταφορών, Υγείας, Εσωτερικών) και των κοινωνικών φορέων, όπως οι οργανώσεις των θυμάτων.
Είχαμε εκφράσει μια πρώτη κριτική για τα προτεινόμενα στον Π.Κ. (ΕΔΩ). Σκοπός του σημερινού κειμένου δεν είναι η κριτική αλλά είναι περισσότερο να ενημερώσουμε για το τι αλλάζει από 1ης Ιουλίου, πράγμα που κανείς δεν ένιωσε την ανάγκη να κάνει.
Μετά από επτά χρόνια ενασχόλησης με το ζήτημα Τροχαία Εγκλήματα και Δικαιοσύνη ο SOS Τροχαία Εγκλήματα βλέπει ένα μικρό βήμα να γίνεται. Για να γίνει αυτό συνετέλεσαν οι δικές μας επίμονες προσπάθειες. Μαζί με άλλες συλλογικότητες, την ΕΥθΥΤΑ – Ρόδου, τον ΕΣΥΠΡΟΤΑ – Ηρακλείου, τον ΠΡΟΤΑ- Χανίων, τις Μαμάδες στο Δρόμο, Ποδηλατικές οργανώσεις και οργανώσεις Πεζών διακηρύξαμε πως Χωρίς Δικαιοσύνη δεν θα υπάρξει Ειρήνη στους δρόμους.
– Όλοι μαζί αποδείξαμε για ακόμα μια φορά πως κανένας αγώνας δεν είναι μάταιος.
